Waarom kan herstel zo lang duren bij burnout?

Als je middenin een burnout zit, wil je natuurlijk graag weten hoe lang het gaat duren voordat je je weer fit voelt en je weer goed kunt functioneren. Of het bij jou drie maanden gaat duren of misschien wel meer dan een jaar. En of je zelf invloed kunt uitoefenen op de duur van je herstel.

Om te weten hoe het herstel verloopt en hoe je dat zelf positief kunt beïnvloeden, is het eerst belangrijk meer inzicht te krijgen in het ontstaan van een burnout.

Ontstaan van een burnout: de fase waarin je herstelschuld opbouwt
Voldoende rust en slaap van goede kwaliteit zijn noodzakelijk om goed te kunnen blijven functioneren. Tijdens deze rust herstel je van de inspanningen van de (werk)dag: een voorwaarde voor probleemloos functioneren de dag erop.
Je bouwt herstelschuld op wanneer je inspanningen dermate groot zijn dat je normale rust en slaap niet voldoende zijn om hier volledig van te herstellen. Of wanneer je inspanningen hetzelfde zijn, maar je minder rust en slaapt. Meer inspanningen of minder rust, het effect is hetzelfde: je gebruikt meer energie dan je met rust en slaap aanvult.

Wanneer deze disbalans een langere periode aanhoudt, is er een systematische overbelasting en blijft het lichamelijke herstel steeds een beetje verder achter. Zo groeit geleidelijk aan een herstelschuld. Deze herstelschuld zal je in eerste instantie opmerken. Je kunt je bijvoorbeeld wat meer of eerder moe voelen dan anders, het gaat allemaal wat minder makkelijk.
Maar na verloop van tijd raak je gewend aan deze situatie. Je lichaam stelt zich in op het huidige niveau van spanning en ervaart dit als de normale situatie. Zo ontstaat het gevoel dat het eigenlijk best wel goed gaat.
Wat drukker op je werk? Geen probleem! Minder rust? Gaat prima!

Vervelend is echter dat er nu een chronische stressconditie is ontstaan. Zonder het te merken, functioneer je nu op een hoger spanningsniveau dan voorheen. Dit betekent dat het stresssysteem ‘aan’ blijft staan, harder moet werken om het lichaam van de nodige energie te voorzien. Dit ervaren mensen meestal niet als ‘stress’, maar als ‘ik was moe, maar nu voel ik me weer energiek!’.

Eerst nog makkelijk te stoppen
Eerst is dit nog makkelijk te stoppen en te keren door simpelweg de oorzaken weg te nemen:
– door de inspanning/stressoren (drastisch) te verminderen
– door het herstel te verhogen.
De noodzaak hiervoor zal je in het begin niet zo sterk voelen. Het gaat immers prima, toch?
Helaas ben je door de chronische stressconditie kwetsbaar geworden. Wanneer er nu meer van je gevraagd wordt, ben je minder goed in staat dit op te vangen. Maar ook is er een autonoom voortschrijdend proces ontstaan dat zichzelf gaande houdt, de chronische alarmtoestand jaagt je steeds verder op. Een vicieuze cirkel: klachten en symptomen nemen toe, je energie neemt verder af, zonder voldoende rust raak je hier weer aan gewend, etcetera.

Het autonome zenuwstelsel en het hormoonstelsel raken ontregeld, wat zowel het mentale als het lichamelijke functioneren raakt. Het functioneren van het brein, het immuunsysteem, hart-vaatstelsel, spijsvertering en bewegingsapparaat worden negatief beïnvloed.

Kantelpunt
Dit proces gaat door tot het stressmechanisme zélf decompenseert. De aard van het proces verandert, de symptomen nemen toe: ‘plotseling’ gaat het niet meer.

Dit kantelpunt is een cruciaal moment. Je merkte al wel dat het niet echt lekker meer ging, dat je vastliep, maar je had niet in de gaten dat je jezelf zover hebt uitgeput dat er een keiharde grens is bereikt. Dat het echt helemaal niet meer gaat, kan je daarom behoorlijk overvallen.

Burnout
Eenmaal voorbij dit kantelpunt heb je een burnout. In deze fase is zoiets simpels als ‘boodschappen doen’ een te grote opgave, is het onmogelijk om een boek of tijdschrift te lezen en kan je 12 uur slapen zónder te herstellen. Kort gezegd: eerst worden alle reserves uitgeput, dan treedt een ‘noodaggregaat’ in werking, tot dit ‘in zijn eigen staart bijt’ en vastloopt. De ervaring leert dat herstel voor mensen die deze omslag hebben bereikt onevenredig veel langer duurt dan voor mensen die nog (net) niet zijn gedecompenseerd, ook al zijn ze het omslagpunt heel dicht genaderd.

Herstellen van burnout
Voor het genezingsproces is het primair nodig dat het biologische herstel goed kan plaatsvinden. Veranderingen in fysiologische systemen moeten immers weer teruggedraaid worden en herstelschuld moet ingelost worden.
Herstel kan pas plaatsvinden als je het totale spanningsniveau van het lichaam weer terug kunt brengen naar een normaal niveau en op deze manier de chronische stressconditie ‘uit’ zet.
Rust en ontspanning zijn in deze eerste fase van herstel van burnout daarom belangrijke ingrediënten. Om optimaal te ontspannen is adem- en ontspanningstherapie volgens de Methode Van Dixhoorn de beste manier, omdat deze aansluit bij de persoon, zoekt naar wat het beste werkt en daarin het proces volgt. Met deze methode verminder je niet alleen onnodig verhoogde spanning, maar creëer je ook omstandigheden om optimaal te herstellen.

Daarnaast zijn er nog meer maatregelen die je kunt nemen om herstel te bevorderen. Alles draait in deze eerste fase om het wegnemen of vermijden van drukke en overprikkelende omstandigheden om op die manier niet steeds datgene wat je met rust en ontspanning herstelt, met overbelasting weer af te breken.

Waarom herstel zo lang kan duren
Wanneer de leefsituatie ongunstig is voor herstel, stagneert het herstelproces. Aanhoudende stressoren, mentale of fysieke overbelasting en overprikkelende omstandigheden gooien roet in het eten. Het zijn belemmerende omstandigheden.
Waar men meestal niet bij stil staat is dat de herstelschuld onbedoeld verder kan toenemen door te intensieve sportbeoefening.
Een andere factor kan zijn dat er moeilijk te doorbreken vicieuze cirkels ontstaan zijn door chronische stress. Als gevolg van neuro-hormonale veranderingen kunnen slaapstoornissen, stemmingsstoornissen en zelfs psychopathologische beelden ontstaan.
Ook het herstelvermogen zélf kan haperen. Het lichaam moet in de ‘herstelstand’ kunnen komen voordat er sprake kan zijn van daadwerkelijke regeneratie. Maar soms is dat lastig, omdat de ‘actie-modus’ van het autonome zenuwstelsel kan domineren.

Optimaal herstellen: het vinden van een juiste balans
Voor een optimaal herstel is het nodig een juiste balans te vinden waarbij de herstelschuld ingelost kan worden. Geen overbelasting meer!

Herstelbevorderende maatregelen zijn:
– met rust en ontspanning het totale spanningsniveau van het lichaam terugbrengen naar een normaal niveau en het lichaam regelmatig naar de ‘herstelstand’ brengen
– drukke en overprikkelende omstandigheden vermijden, thuis en op het werk
– mentale en fysieke overbelasting voorkomen
– structuur in de dag houden
– ontspanning en activiteit afwisselen

Adem- en ontspanningstherapie is een effectieve therapievorm om het lichaam naar de ‘herstelstand’ terug te brengen en de onnodig verhoogde spanning te verlagen naar een normaal niveau.